Wegwijs in de wereld van hoogbegaafdheid

Het woord hoogbegaafd roept meestal veel emoties op: sommigen vinden zo iemand toch maar een bofkont, anderen vinden het overdreven om dit label te gebruiken, voor nog anderen opent dit de weg naar de juiste begeleiding.

Hoogbegaafd zijn betekent immers niet dat de weg met rozen geplaveid is.

Hoogbegaafden ontwikkelen reeds op jonge leeftijd een ontwikkelingsvoorsprong. Ze zijn nieuwsgierig, hebben een talent om snel verbanden te zien en creatieve oplossingen te vinden voor problemen. Deze combinatie zorgt ervoor dat de ontwikkeling spelenderwijs en snel vooruit gaat.

Eenmaal deze kinderen op school komen, kan dit tot problemen leiden. Het kind kijkt ernaar uit om allerlei nieuwe dingen te leren, maar is ontgoocheld: heel veel aangeboden materie kent het al. Het gevolg is verveling en onbegrip waardoor het kind zich ofwel gaat aanpassen aan het voor hem te trage tempo, ofwel vervelend gedrag zal vertonen (zijn of haar manier van opstand) of misschien wel helemaal toe klapt en fysieke ongemakken kan krijgen.

Het spreekt voor zich dat het kind gebaat is bij een begripvolle omgeving (school, gezin) die hem ondersteunen bij de gevoelens waarmee het worstelt. Tegelijkertijd leert een hoogbegaafd kind in de reguliere lessen niet dat fouten maken kan, dat doorzetten wenselijk is, omdat de aangeboden leerstof te simpel is. Andere leerstof (verdiepend en verbredend) is dus absoluut noodzakelijk om het kind leerstrategieën te doen ontwikkelen.

Naast hun cognitieve vaardigheden, zijn er ook nog de typische zijnskenmerken van de hoogbegaafde. We verwijzen hier naar het model van Kieboom & Venderickx:

perfectionisme, een sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel, een hypergevoelige kant en een kritische ingesteldheid.

Het zijn onder andere deze zijnskenmerken die ervoor zorgen dat hoogbegaafde kinderen zo vaak botsen met hun omgeving. Ze worden niet begrepen en vaak bestempeld als doordrammer, koppig, overgevoelig. Het gevolg kan zijn dat het kind zich niet lekker in zijn vel voelt, ongewenst gedrag vertoont, vastloopt. Daarom is een begripvolle omgeving zo belangrijk voor het kind: wanneer ouders en leerkrachten leren hoe ze het best omgaan met deze eigenschappen, kunnen de kinderen openbloeien in plaats van negatief gedrag te vertonen.

Bij het ene kind gaat dit vanzelf, bij het andere al wat moeilijker. Het ene kind is sterk genoeg om met zijn "anders" zijn om te gaan, het andere kind heeft een duwtje in de rug nodig. Een motiverende begeleiding doet wonderen.

Kom gerust langs met je vragen zodat we samen kunnen zoeken naar de beste weg voor je kind, voor jou, voor de kinderen uit jouw klas...zodat elk talent kan openbloeien.

Hoogbegaafdheid is een complex gegeven. Er bestaan verschillende definities, de een al completer dan de ander.

Renzulli benoemt 3 kenmerkende factoren:

->een hoog IQ 

->creativiteit

->doorzettingsvermogen en motivatie

Het is het geheel van deze factoren die ervoor zorgen dat het hoogbegaafde kind zijn aanleg optimaal tot bloei kan brengen.

Maar er is meer. Mönks voegt er het belang van de omgeving aan toe:

->school: pas als een kind voldoende uitgedaagd wordt, zal hij zijn creatief vermogen kunnen omzetten in prestaties.

->gezin: een stimulerende thuisomgeving speelt een belangrijke rol.

->peers of ontwikkelingsgelijken: zorgen ervoor dat het kind zich verder kan ontwikkelen.

Tenslotte spelen ook de persoonlijkheiskenmerken van het kind een rol. We denken hierbij aan werk- en leerstrategieën, doorzettingsvermogen, wilskracht, motivatie, zelfbeeld enz. Deze kunnen prestaties in grote mate positief of negatief beïnvloeden.

We geven je hierbij nog graag de definitie volgens het Delphi-model mee, die wel bijzonder is omdat het een omschrijving is die tot stand kwam door bevraging van hoogbegaafden zelf:

Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren.

Er zijn dus veel factoren die een invloed hebben op het hoogbegaafde kind, zijn welzijn en zijn prestaties.

Elk verhaal is anders...voor elk verhaal is een goede weg.

We helpen je graag in je zoektocht.

 Misschien zijn volgende gedragingen je wel al opgevallen (in klas of thuis):

• Het kind is snel van begrip: de leeftijd van puzzels lijken niet te kloppen.

• Kan grote denk- en leerstappen maken.

• Heeft een uitstekend geheugen: kan liedjes, gedichtjes, routes gemakkelijk onthouden.

• Is een doorvrager. Het jonge kind stelt zich werkelijk vragen over alles: waarom? Hoe? Wat als… 

• Is een scherp waarnemer. Het kind merkt van jongs af aan al heel snel details op. 

• Is verbaal vaardiger dan zijn leeftijdsgenoten.

• Valt op door een origineel gevoel voor humor.

• Is extreem creatief – gebruikt materialen op ongebruikelijk manieren.

• Bedenkt ingewikkelde spelregels bij een spel of vindt gecompliceerde spelletjes uit.

• Heeft een levendige verbeelding.

• Zoekt uitdagingen.

• Accepteert regels en tradities niet klakkeloos maar bevraagt deze.

• Beweegt veel en is zeer actief.

• Is erg geïnteresseerd en nieuwsgierig naar de zin van leven en dood, stelt daarover vragen.

• Reageert intens op geluid, smaak, geur.

• Kan al vroeg lezen / leert zichzelf lezen.

• Heeft een sterk rechtvaardigheidsgevoel en klaagt als er dingen “oneerlijk” zijn.

• Vindt regels en afspraken erg belangrijk.

• Is erg kritisch: stelt alles in vraag, zal over elke regel discussiëren.

• Bedenkt creatieve manieren om problemen op te lossen.

• Heeft een grote behoefte aan autonomie: zelf doen, zelf leren, zelf beslissen.

Deze lijst is niet volledig en het kind moet ook niet aan alle kenmerken voldoen om hoogbegaafd te zijn. Het kan een eerste aanwijzing zijn. Belangrijk hierbij is dat hoogbegaafdheid veel meer is dan intelligentie alleen en het is net daar dat de uitdagingen liggen om goed om te gaan met het kind.

We vertellen je daar graag meer over.